Şehrengiz Dergisi olarak Bursa’nın her taşının altına bakmak ve gizli saklı kalanları ortaya çıkarmak gibi keyifli bir görevimiz olduğu inancı ile Bursa’nın değerlerini sayfalarımıza taşımaya devam ediyoruz. Geçen sayımızda ünlü hatip Prusalı Dion Chrysostomos’u sizlere anlatmıştık. Şimdi sırada O’nun torunu olan, tarihçi- devlet adamı İznikli (Nikaia) Cassius Dio var.
P. Şehrengiz Dergisi/21. Sayısı
Cassius Dio hakkında Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Araştırma Görevlisi Ali Altın’ın çalışmaları bizim için ışık oldu.
Ali Altın bize öncelikle O’nun hayatını anlattı:
“155 yılı civarında, Nikaia’da doğan Cassius Dio, Romalı bir senatör olan Cassius Appronianus’un oğludur. Bizans kaynaklarına göre Dio’nun annesi, ünlü Yunan hatip Dion Chyrsostomos’un kızıdır; fakat bu akrabalık ilişkisi tartışmalıdır. Bir senatör oğlu olan Cassius Dio küçük yaştan itibaren, eski Yunan yazını ve retorik konularında oldukça iyi bir eğitim almıştır. Hayatının büyük bir bölümünü devlet işlerinde harcamıştır. Commodus döneminde (180-192) bir senatör, Septimus Severus’un (193-211) ölümünden sonra Smyrna valisi ve konsül olarak, daha sonra da Afrika ve Dalmaçya’da prokonsül olarak görev yapmıştır. İmparator Severus Alexander (222-235) Dio’ya büyük bir itibar göstermiş ve onu konsül olarak tekrar göreve atamıştır. Yıllar süren bu görevlerinden sonra doğduğu yer olan Nikaia’ya dönmüş, hayatının büyük bir bölümünde üzerinde çalıştığı büyük eserini burada tamamlamış ve (229 veya daha sonraki bir tarihte) Nikaia’da ölmüştür. Cassius Dio doğduğu şehir olan Nikaia’ya her zaman büyük bir sevgi beslemiş ve Nikaia’dan “evim” diye bahsetmiştir.”
ESERLERİNİ YUNANCA YAZMIŞTIR
Cassius Dio bütün Roma Tarihi üzerine 80 kitap yazmasına rağmen, zamanımıza kadar ancak 19 tanesi ulaşabildi. Romalı olmasına rağmen eserlerini hep Yunanca kaleme alışı Yunanlı annesi ile ilgili olsa gerek diye düşünmeden edemedik.
İznikli tarihçinin eserleri hakkında Ali Altın bize şu bilgileri verdi:
“Cassius Dio bir Roma vatandaşı olmakla birlikte, eserlerini Yunanca yazmıştır. En kapsamlı eseri, 22 yıllık bir çalışmanın sonucu olan 80 ciltlik bir “Roma Tarihi”dir. Söz konusu eser Troia Savaşı kahramanlarından Aineas’ın Roma’ya ayak basışıyla başlayan (ca. M.Ö. 1200), Roma’nın mitsel kuruluşuyla devam eden (ca. M.Ö. 753) ve M.S. 229’a kadar süren dönemdeki tarihi olayları kapsamaktadır.”
CASSİUS DİO’NUN ESERİNDE NİKAİA
Cassius Dio’nun Nikaia’da doğmuş olması O’nun eserlerinde buraya ait anlatılarının olup olmadığı sorusunu sordurdu bize.
Ali Altın bu konuda kısa da olsa bir bilgiye ulaşabildiklerini ve Cassius Dio’nun Nikaia’dan ‘o dönemin başkentlerinden biri’ olarak bahsettiğini anlattı:
“Nikaia’da doğmuş olan antik yazar Cassius Dio’nun aktardığına göre, İmparator Augustus M.Ö. 29 yılında, Nikaia ve Ephesos’ta, tanrıça Roma ve Julius Caesar adına kutsal alanlar inşa ettirir. Cassius Dio, bu ayrıcalığın sebebi olarak Ephesos ve Nikaia’nın Asya ve Bithynia’nın o dönemdeki başkentleri olduklarını belirtmektedir.”
-Cassius Dio 51,20,6: Augustus …… (tanrıça) Roma ve babası Caesar için, bizzat Iulius’u kahraman telakki ederek, Efes’te ve Nikaia’da birer temenos yaptırır. Çünkü bunlar Asya ve Bithynia’nın en önde gelen kentleriydiler. Ve (Augustus) bu kentlerde oturan Roma yurttaşlarına, bu iki tanrı kültüne karşı saygılı olmalarını emreder[1]. –
[1]Yunanca’dan Türkçeye tercümesi için: Sencer Şahin, Katalog der Antiken Inschriften des Museums von Iznik (Nikaia) – İznik Müzesi Antik Yazıtlar Kataloğu, c. II,3, Dr. Rudolf Habelt GMBH, Bonn, 1987, s. 7.