Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 23 Nisan 1924’de ’23 Nisan’ın bayram olarak kutlanmasını söylemiş ve sonrasında bu bayramı ‘Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’ adı altında çocuklara armağan etmiştir. Her 23 Nisan’da büyük bir gurur ve coşkuyla kutladığımız bu en güzel bayram, milli birlik ve bütünlüğümüzün bir ifadesidir…
Asuman Kurt Öge
MİLLİ BİRLİK VE BÜTÜNLÜĞÜMÜZÜN İFADESİ
Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 23 Nisan 1924’de ’23 Nisan’ın bayram olarak kutlanmasını söylemiş ve sonrasında bu bayramı ‘Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’ adı altında çocuklara armağan etmiştir. Her 23 Nisan’da büyük bir gurur ve coşkuyla kutladığımız bu en güzel bayram, milli birlik ve bütünlüğümüzün bir ifadesidir…
Takvimler 23 Nisan 1920’yi gösteriyor… Ankara’da yurdun dört bir yanından toplanıp gelen halkın seçtiği temsilcilerden bazıları huzursuz… Ortada kalacak yer konusu da dahil hiçbir şey olmadığını görünce inançları körelmiş olmalı. Memleketlerine dönmeyi düşünüyorlar. Bu durumu gözlemleyen ve bir huzursuzluk ortamı oluşabileceğini düşünen Mustafa Kemal Atatürk milletvekillerine hitaben şu tarihi konuşmasını yapıyor: “İşittim ki, bazı arkadaşlar yoksulluğumuzu bahane ederek memleketlerine dönmek istiyorlarmış. Ben kimseyi zorla milli meclise davet etmedim. Herkes kararında özgürdür, bunlara başkaları da katılabilirler. Ben bu mukaddes davaya inanmış bir insan sıfatı ile buradan bir yere gitmemeye karar verdim. Hatta, hepiniz gidebilirsiniz. Asker Mustafa Kemal mavzerini eline alır, fişeklerini göğsüne dizer, bir eline de bayrağını alır, bu şekilde Elmadağ’ına çıkar, orada tek kurşunum kalana kadar vatanı savunurum. Kurşunlarım bitince de bu aciz vücudumu bayrağıma sarar, düşman kurşunları ile yaralanır, temiz kanımı, mukaddes bayrağıma içire içire tek başıma can veririm. Ben buna and içtim!…”
HİMAYE-İ ETFAL CEMİYETİ
İşte o gün; Türk halkının egemenliğini ilan ettiği, milletin iradesinin vuku bulduğu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğu tarihtir. Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk 23 Nisan 1924’de bu günün bayram olarak kutlanmasını söylemiş ve sonrasında bu bayramı ‘Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’ adı altında çocuklara armağan etmiştir. Bu milletin bağımsızlığının en önemli ifadesi olan, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk milli bayramı 23 Nisan o tarihten sonra çeşitli etkinliklerle kutlanırken 1927 yılında Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin (Çocuk Esirgeme Kurumu) öncülüğünde geniş kapsamlı olarak kutlanmıştır. Başta Ankara olmak üzere yurdun her ilinde bayrama yoğun bir katılım olmuştur. O yıl Bursa’da da Himaye-i Etfal Cemiyeti şubesinin etkinliklerinde, kutlama için bir araya gelen çocuklarla önce Vilayet, Türk Ocağı, Halk Fırkası ve Muallimler Birliği ziyaret edilmiş sonra da çocuklar için düzenlenen eğlence programları, ücretsiz sinema gösterileri ve otomobil turları ile bayram kutlamaları devam etmiştir… Dünyada çocuklara hediye edilmiş tek bayramdır.
Mustafa Kemal Atatürk’ün çocuk sevgisi çok büyüktü. 17 Ekim 1922 tarihli Bursa ziyaretinde kendisini karşılayan çocuklara şöyle seslenmiştir:
“Küçük hanımlar, küçük beyler.. Sizler hepiniz, geleceğin bir gülü, yıldızı, bir bahtının aydınlığısınız. Memleketi asıl aydınlığa gark edecek sizsiniz. Kendinizin ne kadar önemli, kıymetli olduğunuzu düşünerek ona göre çalışınız. Sizlerden çok şeyler bekliyoruz; kızlar, çocuklar! Milli egemenlik milletin namusudur, şerefidir, haysiyetidir. Çocukları sağlıklı ve bilgili yetiştirilmeyen uluslar, temeli çürük binalar gibi çabuk yıkılırlar. Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir. Vatanı korumak, çocukları korumakla başlar. Yeni Türkiye Devleti’nin yapısının ruhu, milli egemenliktir. Milletin kayıtsız şartsız egemenliğidir.”
1952’NİN 23 NİSANI
Geçtiğimiz yıl Türk Silahlı Kuvvetleri Foto Film Merkezi Komutanlığı’nın 100. Yıldönümü münasebetiyle düzenlenen törende, arşivlerindeki 35 mm’lik filmler gösterildi. O filmlerin arasında 23 Nisan 1952 tarihinde Bursa’da kutlanan bayram görüntüleri de vardı. Bu görüntülerde cumhuriyet alanındaki büyük kalabalık dikkat çekiyor. Geçit törenini izleyenlerin sayısı bir hayli fazla. Görüntüleri anlatanın ifadesi aynen şu şekilde: “Öğrenciler cumhuriyet alanındaki yerlerini alıyor. Geçit resmine Kızılay’ın baktığı süt bebekleri, henüz yürümeye başlayan çocuklar, kendilerine has kıyafetleri ile muhtelif özel ve devlet okullarından çocuklar iştirak etmektedir. İşte şanlı bayrağımızı temsil eden imanlı ve sıhhatli yeni nesiller…”
Filmde; birbirinden güzel kıyafetli onlarca çocuk, kiminin elinde bayraklar var, kimi elindeki sepetten etrafa çiçekler dağıtarak yürüyor. Bir grup çocuk geçit töreninden üç tekerlekli bisikletleri ile geçiyor. Yüzlerindeki ifadede umut var…
TANIK OLDUĞUMUZ 23 NİSANLAR
Pek çoğumuz Bursa’nın yakın tarihindeki 23 Nisan bayramlarını az çok hatırlarız. Bursalılar bayram törenlerini her zaman coşku ile izlemiştir. Atatürk anıtına konulan çelenklerle başlayan törenler, okulların resmi geçit töreni, Atatürk Stadyumu’ndaki gösteriler, çocuklarımızın rengarenk giysileri ve ellerindeki kan kırmızısı bayrağımız… İşte arşivlerdeki 1986 ile 1994 yıllarındaki Bursa’nın bayram törenlerine dair notlar:
23 Nisan 1986 Çarşamba günü bayram coşku içinde kutlandı. Bursa’nın altı semtinde düzenlenen törenleri binlerce kişi izledi. O gün şehrin farklı yerlerinde gösteri yürüyüşleri yapıldı, konserler düzenlendi. Akşam ise fener alayı vardı.
23 Nisan 1987 Perşembe günü Bursa’da yağan şiddetli yağmur sebebiyle bayram töreni 27 nisana ertelendi. O günkü gazeteler bayramın pazartesi günü saat 10:00’da planlandığı şekilde başlayacağını yazdı. Günlük gazetelerin büyük puntolarda yazdığı bir haber daha vardı birinci sayfalarda: ‘Kader kurbanlarına bayram zehir oldu.’ Hapishanelerdeki tutuklulara serbest görüş verilmemiş çocukları ile ancak parmaklıklar ardından görüşebilmişlerdi…
Yağış sebebiyle ertelenen bayram kutlamaları söylendiği gibi 27 Nisan’da yapıldı. Hipodrom, Stadyum Önü, Hürriyet, Teleferik, Ertuğrulgazi semtlerindeki törenlere katılım ve bayram coşkusu büyüktü.
23 Nisan 1988 Cumartesi. Bayram töreni beş ayrı yerde sabahın erken saatlerinde başladı. Cumhuriyet alanı, Ertuğrulgazi, Hürriyet, teleferik ve Atıcılar’daki törenlere Bursa’daki tüm ilkokullar katıldı. Vali, Garnizon Komutanı ve Belediye Başkanı bayram töreninde hazır bulundular. 2,5 saat süren törenlere vatandaş büyük ilgi gösterdi. Havanın güzel olması çocukların sevincini bir kat daha arttırdı.
23 Nisan 1989 Pazar günü… Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nın 69. Yıl dönümü. Bayram töreni erken saatlerde Atatürk Anıtı’na çelenk konularak başladı. O yıl geçit töreni Haşim İşcan Caddesi’ne alınmıştı. Vatandaş trafik tıkanmayacağından bu durumdan memnun oldu. Kültürpark’a girişlerde o gün çocuklardan ücret alınmadı…
23 Nisan 1990 Pazartesi… Törene sabah erken saatlerde Atatürk anıtına çelenk konularak başlandı. O gün bazı çocuklar tören esnasında baygınlık geçirdi. Yine kalabalık, yine coşkulu bir bayram günü yaşandı. Gazetelerde yer alan haberlerden biri “Özal Koltuğu Bıraktı” oldu. Fotoğraflarda Turgut Özal’ın makam koltuğuna temsili olarak oturan öğrenci Sezer Yağcı, Cumhurbaşkanının bilgisayarını incelerken görülüyordu.
23 Nisan 1991 Salı günü tören her zamanki gibi Atatürk anıtına çelenk konulması ve İstiklal Marşı’nın okunması ile başladı. Atatürk stadyumunda düzenlenen törenler yine büyük kalabalık tarafından izlendi. Havanın kapalı olması çocukları biraz üşütmüş olsa da kalplerindeki bayram sevinci hareketlerine de yansıyordu.
23 Nisan 1992 Perşembe … TBMM’nin kuruluşunun 72. Yıldönümü törenlerle kutlandı diyordu gazeteler. Bayram coşkusu Atattürk Stadyumu’ndaki gösterilere de yansımıştı. Bayrakların geçişi ile başlayan törende öğrenciler Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kuruluşunu canlandırdılar. Ayrıca öğrenciler stadyumun ortasında Türkiye Haritası oluşturdular.
23 Nisan 1993 Cuma. Bayram gösterileri Atatürk stadyumunda saat 10:00’da başladı. Daha bir kaç gün önce vefat eden Cumhurbaşkanı Turgut Özal anısına saygı duruşunda bulunuldu. O gün Bursa, Vanlı 118 öğrenci ve 20 öğretmeni ağırladı.
23 Nisan 1994 Cumartesi çocuklar sabahın erken saatlerinde Atatürk Stadyumu’na koştular. Ancak planlanan tören yoğun yağış nedeniyle 4 Mayıs’a ertelendi…
1986’dan önce de 1994’den sonra da milletimizin bu en büyük bayramı kimi zaman hava muhalefetine uğrasa da büyük coşku ile kutlandı. Bu coşku hiç bitmedi.
Birlik ve bütünlüğü arttıran ve tarihsel anlamda bizi gururlandıran milli bayramların ulusal önemini iyi kavramak lazım gelir. Bu açıdan da milli bayramların her zaman büyük mutluluk ve sevinç içerisinde, beraberliğe olan inançla kutlanması, unutulmaması, unutturulmaması önemlidir. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramımız kutlu olsun.